Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, nisanda üretici ile market arasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 573,6 ile limonda görüldüğünü, markette 36 ürünün 23’ünde fiyat artışı, 13’ünde fiyat azalışı olduğunu bildirdi.

Bayraktar, yazılı açıklamasında, nisan ayında üretici ile market arasındaki fiyat farklılıkları ile girdi fiyatlarında yaşanan değişimlere ilişkin değerlendirmede bulundu.

Limon, elma, kuru üzüm gibi ürünlerdeki fiyat artışlarına dikkati çeken Bayraktar, “Üretici ile market arasındaki en fazla fiyat farkı yüzde 573,6 ile limonda görüldü. Limondaki fiyat artışını yüzde 261,2 ile elma, yüzde 209,8 ile kuru üzüm, yüzde 181 ile kuru incir, yüzde 179,1 ile ıspanak, yüzde 177,5 ile patlıcan, yüzde 175,8 ile sivri biber, yüzde 175,7 ile maydanoz, yüzde 152,9 ile kırmızı mercimek takip etti. Limon 6,7, elma 3,6, kuru üzüm 3,1, kuru incir, ıspanak, patlıcan, sivri biber ve maydanoz 2,8, kırmızı mercimek ve marul 2,5 ve salatalık 2,4 kat fazlaya markette satıldı. Üreticide 2 lira 50 kuruş olan limon 16 lira 84 kuruşa, 5 lira olan elma 18 lira 6 kuruşa, 25 lira olan kuru üzüm 77 lira 46 kuruşa, 55 lira olan kuru incir 154 lira 55 kuruşa, 6 lira 17 kuruş olan ıspanak 17 lira 22 kuruşa, 9 lira 50 kuruş olan patlıcan 26 lira 36 kuruşa, 10 lira 13 kuruş olan sivri biber 27 lira 94 kuruşa tüketiciye satıldı.” ifadelerini kullandı.

Markette en fazla fiyatı artan ürünün patates, en çok azalanın kabak olduğuna işaret eden Bayraktar, şu bilgiyi verdi:

“Nisanda markette 36 ürünün 23’ünde fiyat artışı, 13’ünde fiyat düşüşü görüldü. Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 41,9 ile patates oldu. Patatesteki fiyat artışını yüzde 24,9 ile havuç, yüzde 18,7 ile kuru soğan, yüzde 11,5 ile dana eti, yüzde 11,2 ile kuzu eti takip etti. Markette fiyatı en çok azalan ürün ise yüzde 26 ile kabak oldu. Kabaktaki fiyat düşüşünü yüzde 19,2 ile yeşil soğan, yüzde 18,4 ile kırmızı mercimek, yüzde 11,7 ile salatalık izledi.”

Üreticide ise nisanda 28 ürününün 14’ünde fiyat artışı olurken 6’sında fiyat düşüşü yaşandığını, 8 üründe ise fiyat değişimi olmadığını vurgulayan Bayraktar, “Nisanda üreticide fiyatı en çok düşen ürün yüzde 42,1 ile sivri biber oldu. Sivri biberdeki fiyat düşüşünü yüzde 40,8 ile salatalık, yüzde 28,5 ile limon, yüzde 27,8 ile kabak ve yüzde 26,9 ile patlıcan izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 122,2 ile patateste görüldü. Patatesteki fiyat artışını yüzde 75 ile havuç, yüzde 37,2 ile kuru soğan, yüzde 27,3 ile marul, yüzde 11,5 ile dana ve kuzu karkas takip etti.” değerlendirmesinde bulundu.

– Fiyat değişimlerinin sebepleri

Bayraktar, üreticideki fiyat değişimlerinin sebeplerine de değinerek, İç Anadolu Bölgesi’nde sezonun bitmesi, üreticinin elinde ürün kalmaması ve Çukurova bölgesinde hasadın yeni başlaması nedeniyle kuru soğan fiyatlarının yükseldiğini bildirdi.

Patateste geçiş dönemi olmasının, Nevşehir ve Niğde’de patates arzında sona gelinmesinin, Adana’da ise hasadın yeni başlamasının fiyatların yükselmesine sebep olduğunu vurgulayan Bayraktar, şöyle devam etti:

“Havuçta kışlık hasadın sona ermesi ve depolardaki ürün yetersizliğinin yanı sıra yazlık havuç ekiminin yeterli seviyede gerçekleşmemesi fiyatları artırdı. Sivri biber, salatalık, kabak ve patlıcandaki fiyat düşüşü havaların ısınmasına bağlı olarak tarla ürünlerinin başlamasıyla ürün arzında meydana gelen artıştan kaynaklandı. Limona olan talebin azalması fiyatları düşürdü. Marul, ıspanak, yeşil soğan fiyatlarındaki artış havaların yağışlı gitmesi nedeniyle ürün arzında yaşanan azalmadan kaynaklanmıştır. Arz ve talepteki değişim et fiyatlarının yükselmesine neden oldu.”

Aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişimlere ilişkin de bilgi veren Bayraktar, şunları kaydetti:

“Odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat verilerine göre nisan ayında, marta göre, üre gübresi yüzde 7,3, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 5,8, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 3,2, amonyum sülfat gübresi yüzde 1,4 ve DAP gübresi yüzde 0,9 düştü. Geçen yılın nisan ayına göre ise son bir yılda, üre gübresi yüzde 25,3, amonyum sülfat gübresi yüzde 17,7, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 0,8 düşerken 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 13,3, DAP gübresi ise yüzde 10,7 arttı. Mazot fiyatı aylık olarak yüzde 3,7, son bir yıla göre ise yüzde 9,2 oranında düştü. Besi yemi nisanda marta göre yüzde 0,4, süt yemi yüzde 0,1, son bir yılda besi yemi yüzde 21,8 ve süt yemi yüzde 22,5 arttı. Elektrik fiyatları son bir yılda yüzde 18,2 yükseldi. Gübre fiyatlarında son 5 aydır ve yıllık bazda düşüş yaşanmaya devam ediyor. Ürün maliyetinin artmaması, üreticilerimizin mağdur olmaması, üretime darbe vurulmaması için tüm girdilerde de fiyatların makul seviyelerde tutulması gerekiyor.”

– Bağ-Kur’luların emeklilik durumu

Bayraktar, çiftçiler için önem arz eden tarım Bağ-Kur’luların durumuna ilişkin de değerlendirmede bulundu.

Tarımsal üretimin sürdürülebilirliğinin sağlanması için gerekli düzenlemelerin yapılarak çiftçilerin mağduriyetlerinin giderilmesi gerektiğine dikkati çeken Bayraktar, “Diğer sigortalılar 20 yıl prim ödemesi yaparak emekli olabiliyorken üreticilerimiz 9 bin gün yani 25 yıl prim ödeyerek emeklilik hakkı kazanıyor. Bu hakkaniyetsizlik giderilmeli, prim ödeme gün sayısı düşürülmelidir. Ayrıca çiftçilerimizin halen ödemekte oldukları prim borçları çok yüksek olduğundan, üyelerimiz ödeme zorluğu çekiyorlar. SGK primleri daha makul ve ödenebilir seviyeye çekilmelidir.” ifadelerini kullandı.

Bayraktar, muafiyet belgesi ile gelirinin düşük olduğunu belgeleyerek prim ödemesini durduran çiftçilerin muafiyette geçen sürelerinin borçlandırılması gerektiğini belirterek, tarım Bağ-Kur primi durdurulan çiftçilerin yapılandırmayla ihya kapsamına alınması talebinde bulundu.

Şemsi Bayraktar, üreticilerin emeklilik başvuruları sırasında ortaya çıkan usul eksikliklerinden dolayı ziraat odalarına uygulanan idari para cezalarına da af getirilmesi gerektiğini kaydetti.